Huis Scharlaken
Huis Scharlaken/onderdoorgang Scheffersplein-Grote Markt: een 14e -eeuwse kelder
Achter de glazen pui van De Waag in Dordrecht is een nog helemaal intacte beerkelder - een soort septictank - te zien, die hoorde bij het laatmiddeleeuwse Huis Scharlaken. Dit huis werd hier rond 1250 in steen gebouwd als markthal, waar lakenkooplieden hun wollen stoffen konden verkopen. Het deed na herbouw in 1360 onder meer dienst als stadswaag. De kelder dateert uit de 14e eeuw en is eeuwenlang in gebruik geweest. Bij de opgraving in 1986/1987 bleek deze nog tot aan de nok toe gevuld te zijn. In 1990 is besloten tot behoud van de kelder op zijn oorspronkelijke plek.
Op drie panelen op de achterwand kan de voorbijganger binnenkort meer lezen over deze bijzondere plek.
Toegang: medio 2025 op aanvraag tijdens stadswandelingen via Ontdek Dordrecht
Foto's van de opgraving
Foto boven en tekening onder: plattegrond van het 14e-eeuwse Huis Scharlaken. Dit huis is een stuk korter geworden dan de 13e-eeuwse markthal: de vroegere tussenmuur is nu de achtergevel. Rechts achter het huis loopt een verbindingsgang naar de toren waaronder de beerkelder zich bevond.
Toren-reconstructie op het middelste tekstpaneel op locatie Huis Scharlaken: deze reconstructie geeft de toren van een naburig pand weer, maar is vergelijkbaar met de toren die in de 14e eeuw achter Huis Scharlaken stond. Tekening: A. de Haan.
Foto's van de beerkelder uit het album van de Waag-opgraving.
Plattegrond van de 13e-eeuwse markthal
Tussenmuur van de 13e-eeuwse markthal. In de muur waren drie doorgangen om vanuit de voorzaal in de achterzaal te komen.
De middelste doorgang werd geaccentueerd door twee bakstenen muurpilasters aan weerszijden. Deze gemetselde zuiltjes rustten op hardstenen basementen.
Linker zijgevel van de 13e-eeuwse markthal, met één van de doorgangen naar de achterzaal. Bovengronds de toenmalige nieuwbouw op de Grote Markt. Hieronder zie je dezelfde muur vanaf de andere kant.
Zowel de voorzaal als de achterzaal van de 13e-eeuwse markthal konden kunstmatig worden verlicht vanuit een doorlopende reeks van lampnissen, die om de 2 meter waren aangebracht. Deze afstand was waarschijnlijk gelijk aan de breedte van een marktkraam die de lakenhandelaren konden huren. Slechts op één plaats is een spoor van een venster waargenomen.
Alle muren waren op dezelfde wijze gefundeerd. Een verbrede muurvoet voor meer draagvlak rustte op één tot drie lagen hout, bestaande uit dwarsgelegen boomstammetjes met al dan niet een laag eiken planken erop en soms nog zachthouten palen in de lengterichting eronder. Een enkele keer was voor de eiken delen oude scheepshuid hergebruikt. Dordrecht is dus 'gebouwd op huiden': op houten scheepshuiden (!).
De getrapte fundering op houten dwarsliggers kon niet voorkomen dat de markthal al kort na de bouw ging verzakken (de reden voor herbouw in 1360). Om die reden werden de vloeren herhaaldelijk opgehoogd. Maar dat vereiste ook een voortdurende aanpassing van de doorgangen. De geleidelijke stijging van de dorpelhoogten weerspiegelen dat.
Gecombineerde plattegrond van de 13e-eeuwse markthal en het 14e-eeuwse Huis Scharlaken. Deze lijnen zijn in natuursteen aangebracht in het plaveisel op locatie.
Vondsten uit de opgraving
Bekijk hier de vondsten die in de jaren '80 zijn gedaan tijdens de opgravingen op het Waag-terrein (Huis Scharaken èn buurpanden). Zet 'Zoek in' op Archeologie en typ na Vindplaats de naam van de opgraving: Waag.
Schoen uit de 14e eeuw